بصیرت

مقدمه: غلامعلی حداد عادل در سال 1324 در یکی از محلات جنوب تهران و در خانواده ای مذهبی متولد شد. پدر ایشان زنده یاد حاج رضا حداد عادل به دیانت و محبت اهل بیت(ع) و جوانمردی معروف بود. حداد عادل در سال 1342 در رشته فیزیک به دانشگاه تهران راه یافت و پس از پذیرفته شدن در دوره کارشناسی ارشد فیزیک، به دانشگاه شیراز رفت و همزمان با تحصیل، به عنوان عضو هیئت علمی آن دانشگاه به تدریس پرداخت. حداد عادل در سال 1349 تحصیل خود را در دوره کارشناسی ارشد فلسفه در دانشگاه تهران آغاز کرد و در سال 1351 به تحصیل در دوره دکترای فلسفه پرداخت و با دفاع از پایان‌نامه خود تحت عنوان «نظر کانت درباره مابعدالطبیعه» به اخذ مدرک دکترای تخصصی فلسفه نائل آمد. وی از سال 1351 تا سال 1357 در دانشگاه صنعتی شریف به تدریس پرداخت و در این سال ها توانست در محضر استاد شهید مرتضی مطهری از درس های فلسفه اسلامی آن استاد استفاده کند. وی پایه‌گذار المپیاد های علمی دانش آموزی در ایران است که در ارتقای سطح علمی دانش آموزان بسیار موثر بوده است. تاسیس دبیرستان های دخترانه و پسرانه فرهنگ و تاسیس پژوهشکده تاریخ علم در دانشگاه تهران از دیگر فعالیت های وی می باشد. مدیر عاملی بنیاد دائره المعارف اسلامی، ریاست فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی و مدیر گروه واژه گزینی آن فرهنگستان، ریاست مرکز مطالعات و ارتباطات دانشگاه امام صادق (ع)، عضویت شورای عالی انقلاب فرهنگی، عضویت در مجمع تشخیص مصلحت نظام از دیگر مسئولیت های وی بوده است.ریاست فرآکسیون اقلیت مجلس ششم(فرآکسیون اصولگرایان)، ریاست مجلس هفتم و ریاست کمیسیون فرهنگی در مجلس هشتم از فعالیت های نمایندگی حداد عادل می باشد. وی هم اکنون مشاور عالی مقام معظم رهبری، رئیس شورای تحول و ارتقای علوم انسانی (به انتخاب شورای عالی انقلاب فرهنگی) و نماینده مردم تهران در مجلس نهم است.دکتر حداد عادل اخیرا به افتخار ترجمه قران کریم به زبان فارسی نیز دست یافته است و ترجمه وی در سال 1390 در مدت کوتاهی به چاپ سوم رسیده است.

مشاغل متعدد علمی، فرهنگی و سیاسی در طول سالهای پس از انقلاب از وی مدیری فرهیخته، باتجربه، پخته و کارآزموده ساخته است. در مجالس پس از انقلاب اسلامی تمام رؤسای مجلس از آقای هاشمی تا دیگران همگی شخصیت‌های سیاسی بوده اند که در پست سیاسی ریاست مجلس قرار گرفتند. تنها کسی که در ریاست مجلس، شخصیت علمی و فرهنگی بود و در مصدر سیاسی قرار گرفت، دکتر غلامعلی حدادعادل بود که البته در عرصه‌های سیاسی نیز خوش درخشیده است. همین شخصیت فرهنگی در رویکرد، مشی و مدیریت او تأثیر بسیار مثبتی داشته است. برخورداری از مشی اخلاقی، توأم با صبر و حوصله و روحیه همکاری‌جویانه این شخصیت فرهنگی، او را از سایر شخصیت های سیاسی متمایز کرده است. مشی ای که یا در سیاسیون وجود ندارد یا کمرنگ است.

حدادعادل به ویژه بعد از دوم خرداد 76 و خصوصاً در دوازده سال اخیر شخصیتی بوده که به نوعی به «نماد اصولگرایی» تبدیل شده است و در بزنگاه‌های مهم به ویژه فتنه 88 اگر قرار باشد نماد و الگویی معرفی شود که در هر گام خود پا جا پای رهبری گذاشته است، قطعاً یکی از آن افراد حداد عادل است. وی به دلیل مواضع روشن و اصیلی که داشته همواره و حتی در ریاست مجلس هفتم، داعیه‌دار و منادی وحدت اصولگرایان بوده است. حداد عادل در عین حال با غیر اصولگرایان و جریان فتنه و انحراف، مرزبندی خود را با رعایت اصول اخلاقی و انصاف حفظ کرده است. در میان سیاستمداران افرادی را داریم که سیاست آنها بر فرهنگ و حکمت شان تقدم دارد و کسانی را هم داریم که فرهنگ و حکمت‌شان بر سیاست تقدم دارد. وی از افراد فرهیخته در عرصه فرهنگ و ادب است که ویژگی‌های فرهنگی وی بر وجه سیاسی‌‌ اش تفوق و برتری دارد. ضمن اینکه وی در عرصه های سیاسی نیز صاحبنظر بوده و بارها، ولایتمداری، انقلابی گری و اصولگرا بودن خود را به اثبات رسانده است.

حدادعادل به دلیل خصلت همکاری‌جویانه‌ای که دارد «تعامل» را مقدم بر «تنازع» قرار داده و می‌دهد. البته تعاملی که اثر بخش باشد و نه تعاملی که صرفاً سروصدا و هیاهو و دعوا به همراه داشته باشد و در این راه شأن و شئون مجلس، حقوق نمایندگان و قوه مقننه را همواره از مجرای غیر رسانه‌ای دنبال کرده است و تا جایی که وی توانسته مسائل اختلافی سران قوا را به افکار عمومی نکشانده و با قاطعیت و بدون ‌سروصدا دنبال نموده است. نمونه آن را می توان در ایستادگی بر روی اجرای قانون سهمیه بندی بنزین در مقابل دولت جستجو کرد.حدادعادل با همه مشورت می‌کند و کسی را در مشورت حذف نمی‌کند اما در تصمیم‌گیری، خلاف تواضع دوست داشتنی اش، دارای استقلال و قاطعیت نیز هست. وی که رئیس فرهنگستان هنر و ادب است، بسیاری از واز‌های ثقیلی را که سیاستمداران از آن استفاده می‌کنند را بر زبان جاری نمی‌کند و نمی خواهد علیرغم تسلطی که بر زبان دارد، با واژه ها، به مردم، فخر بفروشد.

از دیگر ویژگی‌های حدادعادل این است که همانطور که در مجلس هفتم شاهد بودیم از تمام ظرفیت‌های اصولگرایی در اداره مجلس بهره گرفته است و در همین مجلس از طیف سنتی اصولگرا تا اصولگرایان تحول‌خواه و دیگر نحله‌‌های مجلس استفاده کرده است. از آنجایی که حدادعادل تعلق حزبی و گروهی و متعصبانه نداشته است، همین موضوع سبب گردیده تا از نیروهای کارآمد در جمع اصولگرایان با هر سلیقه‌ای که باشند، استفاده کند. حدادعادل را می‌توان مظهر اصولگرای ناب و اصیل نامید و به خاطر همین مشی فرهنگی و اخلاقی و انصاف گونه او بود که هم احزاب و نیروهای جبهه متحد اصولگرایان و هم جبهه پایداری و هم سایر اقشار جامعه از او در این انتخابات حمایت کردند. به گونه ای که وی با فاصله 50 درصدی با نفر دوم، نفر اول انتخاب مردم تهران، ری، شمیرانات و اسلامشهر شد. به عبارت دیگر طیف طرفداران او فقط یک جبهه خاص سیاسی نبودند و آدم‌های خارج از این جبهه ها نیز که او را به اخلاق‌مداری، ارزش‌مداری،‌ انصاف و اعتدال در فرهنگ و سیاست می‌شناختند او را مورد حمایت قرار دادند. به تعبیر مهندس صفار هرندی، «فاصله معنادار رأی دکتر حدادعادل با سایرین نشان می‌دهد که منش ایشان در سیاست، فضیلتی است که در چشم مردم نشسته است.» وی از نادر نمایندگانی است که در این دوره از انتخابات ، هم میزان و هم درصد آرایش نسبت به دوره قبل افزایش یافت.

حداد عادل فردی اندیشمند، صاحب نظریه، ساده زیست، مردمی ، دارای روحیه کار و مشورت جمعی خصوصا در تصمیمات مهم است. حداد عادل از سلامت اخلاقی برخوردار است و هرگز به زد و بند و مسائل مالی و رانتخواری خود را آلوده نساخته است.  مجلس در دوره ریاست وی(مجلس هفتم)، مجلسی متحد، منسجم، ولایی، کارآمد، مقتدر، همراه با نظام و آرامش بخش برای کشور بود . وی در دوره فتنه 88 نیز از افراد بصیر مجلس هشتم بود.حدادعادل نه در زمانی که در اقلیت مجلس بود (مجلس ششم) و نه در زمانی که ریاست مجلس (مجلس هفتم) را بر عهده داشت، ذره ای تردید در مبانی و اعتقادات خود پیدا  نکرد.

حداد عادل در گفت‌وگوی مشروح خود با فارس به تشریح رویکردها، برنامه‌ها و اولویت‌های مجلس نهم، ضرورت وحدت میان اصولگرایان، ایجاد یک مجلس ولایی و بانشاط با دستور کار "تولیدملی حمایت از کار و سرمایه ایرانی"و رسانه‌ای نکردن اختلافات مسئولان و سران قوا پرداخت. اقدامات مهم مجلس هفتم در بعد بین‌المللی، نحوه دفاع از حقوق هسته ای ملت ایران در مجلس هفتم، و صحبت از اثر ماندگار ترجمه قرآن کریم وی از دیگر مواردی بود که رئیس مجلس هفتم به آنها پرداخت. حدادعادل بارها تأکید کرد که حاضر نیست به خاطر پست و مقام ،حرمت رقبا شکسته شود. وی در این مقطع به ما اجازه نداد وارد سلوک شخصی و اخلاقی اش شویم.

گفت‌وگو با حداد عادل در دفتر کارش که در یکی از کوچه های خیابان جمهوری و در یکی از ساختمان های قدیمی است، در عصر یک روز بهاری انجام شد. قبل از ورود به دفتر حداد عادل فکر می کردیم که دفتر کار سیاست‌مدار و چهره‌ برجسته فرهنگی - سیاسی مثل حداد حتما مثل دفاتر برخی از مسئولین، سبک و سیاق خاص مدیریتی! داشته باشد، ولی بعد از ورود به دفتر و مشاهده سادگی آن جا به بی آلایشی حداد ،بیشتر پی بردیم؛ قطعا سادگی و بی آلایشی حداد را این روز‌ها کمتر مدیری دارا می باشد.

متن این گفتگو را در ذیل می خوانید:

* شرایط حساس سال 91

فارس: با توجه به این مسئله که جنابعالی منتخب اول مردم تهران هستید برای فائق آمدن بر شرایط حساس مجلس نهم چه رویکردها و برنامه‌هایی خواهید داشت؟

حدادعادل: سال 91 با شعار "تولید ملی و حمایت از کار و سرمایه ایرانی" آغاز شد و باید این شعار را به صورت یک چشم‌انداز در مقابل همه افراد کشور به ویژه مسئولان و نمایندگان مجلس قرار داد؛ امسال به طور طبیعی شاهد 2 اتفاق مهم سیاسی در داخل کشور هستیم که یکی آغاز به کار مجلس نهم و دیگری شروع رقابت‌های انتخاباتی برای دور یازدهم ریاست جمهوری است.هر مجلسی در ایران در شرایط فعلی اینگونه است که در سال اول و پس از چند ماه از شروع کار خود در فضای انتخابات ریاست جمهوری قرار می‌گیرد و فاصله بین این دو انتخابات به شکلی است که پایان سال اول مجلس مقارن با انتخابات ریاست جمهوری است که از چند ماه قبل آغاز شده و اذهان نمایندگان را به خود معطوف می‌کند از این رو، این سال برای هر دو قوه مقننه و مجریه سال تعیین‌کننده‌ای است.از نظر بین‌المللی نیز ما با بیداری اسلامی در منطقه روبه‌رو هستیم و پیروزی نهضت‌های اسلامی به معنی افزایش اقتدار جمهوری اسلامی ایران است؛ از طرف دیگر تهدیدها و تحریم‌هایی علیه کشور ما شکل می‌گیرد و بیداری اسلامی احتمالاً روی این تحریم‌ها و تهدیدها اثر می‌گذارد؛ مسئله هسته‌ای نیز همیشه بهانه‌ای برای اعمال فشار بر جمهوری اسلامی است، در چنین شرایط حساس بین‌المللی هرچه وحدت مسئولان بیشتر باشد توان ما برای حضور در عرصه‌های بین‌المللی افزایش می‌‌یابد.

*ضرورت وحدت

فارس: آیا شما ضرورت داشتن وحدت را بیش از گذشته تلقی می‌کنید؟

حدادعادل: بله، هرچه وحدت بیشتر باشد الگو شدن ما برای نهضت‌های اسلامی بیشتر می‌شود و به همان نسبت اقتدار ما در برابر دشمنان و مخالفان بیشتر خواهد شد.

 مجلس ولایی

فارس: اگر جنابعالی مسئولیت مجلس آینده را بر عهده بگیرید چه رویکردها و برنامه‌هایی به ویژه برای امسال که سال " تولید ملی و حمایت از کار و سرمایه ایرانی" است، خواهید داشت؟ و اینکه رویکرد شما با توجه به برخی اختلافات بین اصولگرایان و اینکه مسائل اصلی و فرعی جای خود را با یکدیگر عوض نکنند و مجلس نهم مجلس موفقی باشد، چیست؟

حدادعادل: بنده دو رویکرد کلی دارم که اگر مسئولیت مجلس نهم را پیدا کنم سعی خواهم کرد در مسیر این دو رویکرد حرکت کنم؛ اولین رویکرد هماهنگی هرچه بیشتر مجلس با رهنمودها و مطالبات مقام معظم رهبری است و تلاشم این است مجلس نهم یک مجلس ولایی باشد؛ این حقیقتی است که هم به سود کشور است و هم خدا و مردم را راضی می‌کند.

فارس: در این رویکرد دو مسئله وجود دارد اول اینکه به طور مستقیم برای تصمیم‌گیری‌ها از رهبری هزینه می‌شود و مسئله دوم اینکه وقتی تکلیف دریافت شد همه نیروهای مجلس در انجام آن تکلیف بسیج شوند یعنی هزینه‌ها روی دوش رهبری نیفتد، شما در این رویکرد شخصاً نگاهتان به چه شکل است؟

حدادعادل: بنده معتقدم بهترین راه برای ایجاد یک مجلس ولایی درک مفاهیم و مقاصد مقام معظم رهبری است؛ برای مثال در ابتدای مجلس هفتم مقام معظم رهبری در اولین دیدارشان با نمایندگان مجلس هفتم فرمودند "سعی کنید در تخصیص اعتبارات برای طرح‌های عمرانی اولویت را به طرح‌های ناتمام دهید و بعد سراغ طرح‌های جدید بروید"؛ ایشان آماری را از طرح‌های ناتمام ارائه دادند و استدلال کردند اگر بخواهیم طرح‌های جدید را شروع کنیم هم این‌ها تمام نمی‌شود و هم آن قبلی‌ها و نه تنها به مردم بهره‌ای نمی‌رسد بلکه نارضایتی‌‌ها نیز افزایش می‌یابد.مقام معظم رهبری تحکم‌های غیرقابل فهمی نمی‌کنند که ما ناچار شویم از کلماتی مثل هزینه کردن رهبری یا تکلیف کردن استفاده کنیم، ما اگر فکر کنیم خواهیم دید این تذکرها و رهنمودها صحیح و منطقی است و باید به آنها عمل کنیم.

کدام رویکرد در تبعیت از رهبری؟

فارس: در این رویکرد اول دو نظر وجود دارد یک عده می‌گویند ما با نگاه کارشناسی خود جلو می‌رویم اما اگر فهمیدیم آقا نظر دیگری دارند، برمی‌گردیم و خود را تطبیق می‌دهیم؛ نظر دیگر اینکه باید استنباط و درک کرد و به همان میزان قدم برداشت؛ نظر شما در این زمینه چیست؟

حدادعادل: بنده معتقدم هر دو روش را باید به کار گرفت، یعنی در هر موردی اگر توانستیم به صورت مستقیم نظر رهبری را درک کنیم یا از سخنان و موضع‌گیری‌های ایشان نظر رهبری را استنباط کردیم باید نظر ایشان تامین شود و این منافاتی با اینکه کار کارشناسی انجام دهیم ندارد؛ همچنین رهنمودهایی که مقام معظم رهبری عنوان می‌کنند معطوف به یک سری بررسی‌های کارشناسانه است و کار کارشناسی می‌تواند به اجرای بهتر رهنمودها کمک کند از این رو هرچه مدیریت کلان کشور با سیاست‌های کلی مقام معظم رهبری که طبق قانون اساسی ما موظف به تبعیت از آنها هستیم همسوتر باشد کشور موفق‌تر خواهد شد. رویکرد دوم این است که ما سعی کنیم مجلس حول محور "تولید ملی و حمایت از کار و سرمایه ایرانی" یک محیط با نشاط و سرشار از کار و تلاش باشد؛ شعار تولید و حمایت از کار و سرمایه ایرانی شعار بسیار پرظرفیتی است و ابعاد مختلفی را در بر می‌گیرد مهم این است که نمایندگان مجلس به نحوی فعالیت خود را طراحی کنند که حاصل قانون‌گذاری‌ها و فعالیت آنها در مسیر "تولید ملی و حمایت از کار و سرمایه ایرانی" باشد چراکه هم آثار اقتصادی دارد و در بهبود وضع معیشتی مردم مؤثر خواهد بود و هم در افزایش اقتدار و امنیت ملی ما تأثیر خواهد گذاشت.حرکت در مسیر شعار امسال نیاز کشور را به بیگانه کمتر کرده و چرخ‌های علم و دانش را به حرکت در می‌آورد و استعدادها را شکوفا می‌کند؛ هزاران برکت از "شعار تولید ملی و حمایت از کار و سرمایه ایرانی" حاصل می‌شود که می‌توان با قانون‌گذاری مناسب یک معماری و مهندسی انجام داد تا این ظرفیت‌ها از قوه به فعل برسند.

مفهوم قاطعیت دعوای سران و رسانه ای کردن آن نیست

فارس: اجرای این موارد در مجلس، دولت و در قوه قضائیه نیازمند قاطعیت است؛ از قاطعیت برداشت‌های مختلفی وجود دارد، برخی درگیر شدن ودعوای سران با یکدیگر، رسانه‌ای کردن این دعواها و گاهی موارد فحش‌های مؤدبانه نسبت به یکدیگر را قاطعیت تلقی می‌کنند؛ نظر شما از معنی درست قاطعیت چیست؟ مواردی از شما سراغ داریم در بحث قاطعیت که سهمیه‌بندی بنزین در مجلس هفتم نمونه‌ای از آن است اگر مصداق‌هایی در این زمینه در دوران ریاست مجلس هفتم دارید، اشاره بفرمایید؟

حدادعادل: بنده قاطعیت را مغایر با تفکر، تامل و مشورت نمی‌دانم؛ معتقدم ما می‌توانیم هم با مشورت نظر نمایندگان، کارشناسان، دانشگاهیان و متخصصان را جویا شویم و هم خود تصمیم بگیریم؛ قاطعیت را در این می‌دانم که از حقوق بنیادی قوه مقننه صرف نظر نکنیم و آن جایگاهی که در قانون به قوه مقننه داده شده مخدوش نشود.هر وقت مشکلی برای بنیادهای قوه قانونگذاری پیش آید رئیس مجلس باید با قاطعیت از شأن، منزلت و حقوق این قوه دفاع کند ولی این دفاع باید به شیوه‌ای صورت گیرد که به سایر ارزش‌ها و به ویژه وحدت لطمه نزند؛ حفظ این دو جنبه با یکدیگر یک تدبیر و هنرمندی می‌خواهد که باید سعی کنیم به آن برسیم.سهمیه‌بندی بنزین اولین اقدام در سطح ملی بعد از کوپن‌بندی زمان جنگ بود که برای نوعی ساماندهی اقتصادی آن را اجرا کردیم و در مجلس هفتم کار زیادی برای این قانون صورت گرفت؛ مرکز پژوهش‌ها، کمیسیون‌ها و عموم نمایندگان اقدامات بسیاری انجام دادند و امروز که دولت با افتخار از هدر نرفتن بنزین و گازوئیل در کشور و رسیدن به خودکفایی در تولید بنزین یاد کرده و از توانایی کشور به صدور بنزین صحبت به میان می‌آورد ریشه آن را باید در سهمیه بندی بنزین جست‌وجو کرد چراکه هم قانون‌گذاری و هم اجرای آن دشوار بود و دولت هم نگران بود و هم احتیاط می‌کرد اما مجلس اصرار داشت این قانون اجرا شود.بنده یادم هست روزی که قرار بود از ساعت 12 شب سهمیه‌بندی بنزین آغاز شود، آقای احمدی‌نژاد به سفری به یکی از کشورهای اتحاد جماهیر شوروی سابق به این رفته بود که بنده مطلع شدم دولت قصد دارد بنزین سهمیه‌بندی شده را با همان نرخ 80 تومان قبلی عرضه کند، حال اینکه مجلس نرخ بنزین را از 80 تومان به 100 تومان افزایش داده بود و این 20 تومان افزایش بعد از انواع بررسی‌ها و مذاکرات با دولت صورت گرفت.بنده مدافع اجرای قانون به صورت کامل بودم و سعی کردم با آقای احمدی‌نژاد تماس بگیرم و به وی بگویم دستور دهد بنزین از امشب به جای لیتری 80 تومان به قیمت لیتری 100 تومان عرضه شود اما نتوانستم آقای احمدی‌نژاد را پیدا کنم؛ از این رو تلفن سفارت ایران را گرفتم و با سفیر صحبت کردم که به رئیس‌جمهور پیغام بدهد.فردی که شاید خدمتگزار سفارت بود گوشی را برداشت و معلوم شد همه اعضای سفارت به استقبال رئیس جمهور رفته‌اند؛ بنده متنی را تلفنگرام کردم و به دفترم گفتم اگر کسی گوشی را برداشت از وی بخواهند از طریق سفیر پیغام را به رئیس‌جمهور برساند که قانون ایجاب می‌کند از ساعت 12 امشب بنزین با قیمت جدید افزایش پیدا کند و مجلس نمی‌تواند بیش از این اجرای قانون را به تاخیر بیندازد.آقای احمدی‌نژاد متن را دیده بودند و تا عصر ما منتظر جواب بودیم؛ سر شب وزیر کشور آقای پورمحمدی با بنده تماس گرفت و گفت دکتر احمدی‌نژاد تلفن کرده و گفته، هر توافقی که وزیر کشور و رئیس ‌مجلس بکنند همان اجرا شود بنده هم به وزیر کشور گفتم چاره‌ای جز اجرای قانون نداریم؛ این قانون اجرا شد در حالی که دولت قبل از آن بارها از این افزایش 20 تومان انتقاد کرده بود و مسئولیت بسیاری از گرانی‌ها را به عهده مجلس گذاشته بود، همچنین پس از آن نیز گله‌ها ادامه پیدا کرد.

قاطعیت توام با اخلاق و وحدت

فارس: شما بدون اینکه این مسئله را رسانه‌ای کنید آن را حل کردید؟

حدادعادل: بله

فارس: در حال حاضر روالی وجود دارد مبنی بر رسانه‌ای کردن اختلافات قوا، آیا رسانه‌ای کردن اختلافات قوا را به مصلحت می‌دانید؟ مسئولان اگر با یکدیگر اختلاف سلیقه‌ای دارند که در همه دنیا هم طبیعی است چگونه باید آن را حل کنند؟

حدادعادل: بنده تصور می‌کنم بالاخره یک نفر باید پیدا شود و این روال را متوقف کند وگرنه این راه انتها ندارد؛ در این زمینه مثال دیگری از مجلس هفتم بیان می‌کنم؛ در فاصله کمی به انتخابات مجلس هشتم یا شاید بعد از انتخابات و قبل از گشایش مجلس هشتم آقای احمدی‌نژاد نامه تند و تیزی به بنده نوشت که پر از تعبیرات نامناسب بود و قبل از اینکه نامه به دست من برسد آن را رسانه‌ای کرد و بنده از رسانه‌ها این نامه را دریافت کردم.این نامه باعث تعجب همگان شد که چرا رئیس‌جمهور باید با چنین لحنی صحبت کند؛ بنده در جوابی که به آن نامه دادم ذکر کردم جناب آقای رئیس‌جمهور استفاده از الفاظ نامناسب برای من دشوار نیست؛ من هم می‌توانم با چنین لحنی سخن بگویم اما این را در شأن مسئولان قوا نمی‌دانم؛ بنابراین سعی خواهم کرد واکنشم در مقابل این نامه شما استدلالی و منطقی باشد سپس بدون نیش و کنایه و اهانت در پاسخ نامه رئیس‌جمهور استدلال آوردم.بنده فکر می‌کنم وظیفه داریم در عین قاطعیت، اخلاق و وحدت را حفظ کنیم و مردم هم انتظار ندارند که دائماً اخبار ناراحت‌کننده از قوای سه‌گانه بشنوند.

*سران قوا اختلافات را باید بین خود حل کنند نه در رسانه ها

فارس: اگر یکی از رؤسای قوا نامه‌ای نوشته و آن را رسانه‌ای کرد مردم توقع دارند پاسخی از طرف مقابل بشنوند؛ اگر پاسخ داده شده و رسانه‌ای شود همان دعوا اتفاق می‌افتد، اگر هم پاسخ داده نشود این مسئله تداعی می‌شود که مثلا رئیس‌ قوه دیگر قاطعیت نداشته و جوابی برای گفتن ندارد؛ از این مسئله ناراحت نمی‌شوید اگر موضوعی رسانه‌ای شود اما شما در رسانه‌ها پاسخ آن را ندهید؟

حدادعادل: عقل کشورداری ایجاب می‌کند مسئولان بلندپایه کشور اختلافات را در بین خود حل کنند نه اینکه اختلافات را به رسانه‌ها بکشانند؛ ما باید اختلافمان در درون خودمان حل شود و نتایج این همسو شدن را رسانه‌ای و به مردم اعلام کنیم و این موضوع باید خط‌مشی کلی ما باشد.تا جایی که می‌توانیم نباید اختلاف نظرهای خود را به سطح جامعه بکشانیم؛ این راه و روش عاقلانه‌ای است؛ اگر یک نفر هم علاقه به تبعیت از این روش نداشت، دلیل نمی‌شود دیگران این روش را کنار بگذارند؛ ما باید کار صحیح را انجام دهیم مردم به خوبی درک می‌کنند که چه کسی عاقلانه رفتار می‌کند، با این شیوه می‌توان هم قاطعیت داشت و هم مصلحت را انجام داد.

* چه خوش بی مهربونی هر دو سر بی

فارس: سران قوا چگونه می‌توانند هم اقتدار خود را حفظ کنند و هم با یکدیگر تعامل داشته باشند و مشکلات اساسی مردم را حل و از دعواهای بی‌حاصل پرهیز کنند به ویژه اگر یک طرف دعوا تلاشش بر علنی کردن و رسانه‌ای کردن دعواها باشد؟

حدادعادل: این مسائل یک طرفه نیست که یک نفر تصمیم بگیرد و بعد مطمئن باشد که موفق می‌شود؛ بلکه این کارها دوطرفه است و به قول شاعر "چه خوش بی مهربونی هر دو سر بی" اما اگر مهربانی هر دو سر نبود نامهربانی نباید از هر دو سر باشد، باید ما برای حفظ کشور و جلوگیری از بالا گرفتن تنش در یک جایی از خودمان مایه بگذاریم. چرا از خودمان هزینه نکنیم، بگذارید یک کسی هم در یک جایی به ما بگوید محافظه‌کار و یک کسی هم به ما بگوید که قاطع نیست؛ این بهتر است یا برای اینکه کسی به من نگوید قاطع یا محافظه‌کار یک حرف چکشی تند و تیزی بزنم که آن هم به نوبه خود در رسانه‌ها، جامعه و طرف مقابل واکنش ایجاد کند. هر واکنشی کنش جدیدتری را بر می‌انگیزد و مجدداً موجب واکنش بیشتری شده و مثل نوسانات فزاینده منجر به گسیختگی می‌شود؛ از این رو نباید اجازه داد کار به اینجا بکشد، این شیوه اگر به صورت صددرصد جواب ندهد در بسیاری از موارد جواب خواهد داد.مثال دیگری را از مجلس هفتم بیان می‌کنم؛ روزی که رئیس‌جمهور سه وزیر جدید برای رأی اعتماد به مجلس معرفی کرده بود نمایندگان مجلس تصمیم گرفتند به یکی از آنها رأی اعتماد ندهند ما این موضوع را قبلاً به اطلاع رئیس‌جمهور رساندیم و از وی خواهش کردیم آن وزیر را معرفی نکند تا هم حرمت آن وزیر محفوظ بماند و هم دولت و مجلس در مقابل یکدیگر قرار نگیرند.رئیس‌جمهور از این تصمیم نمایندگان آزرده خاطر شده و تصمیم گرفت به مجلس نیاید، در عرف مجلس هم تمام نمایندگان انتظار دارند هر وقت وزیری به مجلس برای رأی اعتماد معرفی شد رئیس‌جمهور در مجلس حاضر شود و صحبت کند و با معرفی آن وزیر از مجلس درخواست رأی اعتماد نماید.آن روز رئیس‌جمهور به مجلس نیامد و عده‌ای از نمایندگان به ویژه نمایندگان فراکسیون اقلیت تهدید به خروج از مجلس کردند؛ بنده در عین حال که مجلس را اداره می‌کردم دائماً تلاش داشتم می‌کردم که رئیس‌جمهور را به مجلس دعوت کنم، نزدیک ساعت 11 بود که تلاش ما به نتیجه رسید و آقای احمدی‌نژاد وارد صحن مجلس شد.در شرایطی که مجلس آمادگی تشنج را داشت و برخی از نمایندگان بدشان نمی‌آمد واکنشی از ناحیه بنده به ظهور برسد یا خود آنها شروع به صحبت کنند، با یک مصرع شعر شهریار فضای مجلس را از تشنج به آرامش کشاندم به محض اینکه آقای احمدی‌نژاد وارد شد و در صندلی مقابل من نشست خطاب به وی گفتم "آمدی جانم به قربانت ولی حالا چرا" همه نمایندگان خندیدند و خود احمدی‌نژاد هم خندید و التهاب مجلس کاهش یافت.بعدها در قم به دیدار مرحوم آیت‌الله مشکینی رفتم؛ ایشان که خیلی به بنده لطف داشتند و به همین واقعه در مجلس اشاره کردند و گفتند رادیوی من باز بود و مذاکرات مجلس را گوش می‌کردم این یک مصرعی که تو خواندی به اندازه یک کتاب در فضای مجلس مؤثر بود؛ آیت‌الله مشکینی اعتراض‌ها و تذکرات و فضای مجلس را از صبح از رادیو تعقیب کرده بود و چون خودشان در اداره مجلس خبرگان تجربه کم وبیش مشابهی داشتند بسیار این موضوع را تحسین کرد؛ منظور این است که می‌شود هم تدبیر داشت و هم قاطعانه از حق مجلس دفاع کرد.

*ضرورت تشکیل فراکسیون بزرگ اصولگرایان در مجلس نهم

فارس: با توجه به سلایق مختلفی که در آستانه مجلس نهم وجود دارد اگر جنابعالی مدیریت مجلس نهم را بر عهده بگیرید دیدگاهتان درباره وجود فراکسیون بزرگی به نام فراکسیون اصولگرایان در مجلس چیست؟

حدادعادل: واقعیت این است که باید تعدد سلیقه‌ها و گرایش‌ها را در مجلس پذیرفت و نه تنها در مجلس نهم بلکه در مجلس هشتم و هفتم نیز این واقعیت وجود داشت که همه نمایندگان مثل هم فکر نمی‌کنند؛ مسلم است که حمایتهائی از طرف احزاب و جمعیت‌ها به برخی از نمایندگان می‌شود تا خود را نامزد انتخاب کنند، این تعدد بسترهای حمایتی بعد از انتخابات خود را در قالب ائتلاف‌های خورده فراکسیونی در مجلس ظاهر می‌کند؛ باید با مدیریت این تنوع سلیقه‌ها، به غنای تصمیم‌گیری در مجلس کمک کرد.راه حل این است که یک فراکسیون واحد اصولگرایی تشکیل دهیم و روا بدانیم خورده فراکسیون‌ها در زیر چتر این فراکسیون واحد هر کدام تلاش خود را بکنند و در نهایت مطابق سازوکاری که آیین‌نامه فراکسیون تعیین می‌کند تصمیم گرفته شود اما وجود یک فراکسیون واحد قوی بسیار به مجلس کمک می‌کند چراکه صحن مجلس آخرین مرحله تصمیم‌گیری است و قبل از آن باید طرح‌ها و لوایح مهم نمایندگان در یک فضای بازتری بررسی شود.در مجلس وقتی یک ماده‌ مطرح و به رأی گذاشته می‌شود یک موافق و یک مخالف بیشتر نمی‌توانند صحبت کنند حال در برخی موارد نیز استثنائاً دو موافق و دو مخالف صحبت می‌کنند؛ از این رو در بسیاری از موارد احساس می‌شود مطلب هنوز احتیاج به حلاجی دارد اما آیین‌نامه مجلس بیش از این اجازه نمی‌دهد.اگر ما در فراکسیون فضایی ایجاد کنیم که موضوع تشریح شود و کارشناسان مختلف درباره آن نظر دهند و در فراکسیون به یک جمع‌بندی برسد در آن صورت در مجلس تصمیمات بهتر و به دور از شتاب‌زدگی صورت می‌گیرد؛ برای مثال اگر می‌خواهیم برخی از وزارت‌خانه‌ها را ادغام کنیم این یک مسئله ساده نیست که امروز تصمیم‌ بگیریم و دو روز بعد پیشنهادی را در صحن بیاوریم.

فارس: یعنی اختیارات فراکسیون فراتر از اختیارات یک کمیسیون است؟

حدادعادل: اعضای کمیسیون نیز باید حرف‌های نمایندگان را در فراکسیون بشنوند و نظر خود را مطرح کنند و یک نوع تعامل بین کمیسیون و فراکسیون صورت گیرد که وقتی کمیسیون به یک جمع‌بندی رسید و آن را در صحن مطرح کرد عموم نمایندگان خارج از کمیسیون از طریق فراکسیون موارد لازم را درک کرده باشند.

فارس: پس کار فراکسیون موازی‌کاری با کمیسیون نیست؟

حدادعادل: خیر؛ فراکسیون در آیین‌نامه مجلس جایگاهی ندارد و هیچ ماده‌ای نیست که در آن اسمی از فراکسیون برده شده باشد؛ از این رو فراکسیون نوعی هم‌اندیشی غیر رسمی نمایندگان برای رسیدن به تفاهمی است که بستر تصمیم‌گیری است.بنده فکر می‌کنم باید با مدیریت قوی در فراکسیون اصولگرایان سلیقه‌های مختلف را مدیریت کرد و همه از یک آیین‌نامه و سازوکار منطقی تبعیت کنند و به نتیجه این سازوکار ملتزم باشند.

*ریاست مجلس و ریاست فراکسیون اصولگرایان نباید بر عهده یک نفر باشد

فارس:‌ یعنی فراکسیون‌های فرعی نیز باید برنامه و طرح‌های خود را پس از بررسی نزد خود و در فراکسیون اصلی اصولگرایان نهایی کنند.

حدادعادل: بله این خرده‌فراکسیون‌ها قسم نخورده‌اند که از رأی خود بر نگردند بلکه باید همه آماده باشیم که اگر دوستان دیگر ما یک حرف منطقی زدند و یک کار کارشناسی کردند و بعدی از مسائل را که ما از آن غافل بودیم به ما گوشزد کردند ما نیز نظر خود را اصلاح کنیم؛ یعنی باید هدف ما از برخورد آرا رسیدن به حقیقت باشد که این فرمایش امیرالمؤمنین(ع) است مبنی بر اینکه که "یک فکر را به فکر دیگر بزنید که از برخورد آنها نتیجه درست متولد می‌شود." این مسئله را ما باید روش کار خود قرار دهیم.نباید ریاست فراکسیون و ریاست مجلس در دست یک نفر باشد چراکه رئیس‌ مجلس به اندازه‌ای گرفتاری و کار دارد که باید از یک ظرفیت و نیروی دیگری برای اداره فراکسیون استفاده شود تا فراکسیون هم بتواند به طور منظم و مرتب تشکیل جلسه داده و به صورت فعال درآید نه اینکه از اعضای فراکسیون سالی دو یا سه بار دعوت به عمل آید.

* رقابت بر سر ریاست مجلس باید دوستانه و غیر تخریبی باشد

فارس: جنابعالی برای استفاده از همه ظرفیت‌های مجلس با توجه به اولویت‌های کشور و اولویت‌هایی که در حوزه تقنین باید در کمیسیون‌ها به آن پرداخته شود چه طرحی دارید؟

حدادعادل: مهمترین موضوع التزام به اخلاق اسلامی و خودداری از تخریب دیگران به ویژه تخریب رقیب است؛ بنده سعی می‌کنم در انتخابات رئیس ‌مجلس نهم شخصاً از تخریب آقای لاریجانی خودداری کنم و به کسانی هم که با بنده کار می‌کنند و دوستانم مرتب توصیه می‌کنم که دیگران را تخریب نکنند چرا که معتقدم چه بنده رئیس مجلس نهم بشوم چه آقای لاریجانی بالاخره هر دو نفر ما در مجلس نهم می‌خواهیم با یکدیگر کار کنیم و نباید رقابت ما شکل دشمنی به خود گیرد که فردا دوستی را ناممکن کند.باید توجه داشته باشیم که رقابت‌ها موقت ولی رفاقت‌ها دائمی است؛ باید فضایی ایجاد کنیم که حرمت‌ها محفوظ بماند و مردم هم وقتی ما را در کنار هم می‌بینند در دل خود نگویند اینها که دشمن هم هستند، ‌چطور اکنون کنار یکدیگر ایستاده‌اند و آن را به نوعی نفاق و دو رویی تعبیر نکنند. باید به مردم نشان دهیم که می‌توانیم در جایی که رقابت است رقابت کنیم و پس از اینکه دوران رقابت سر آمد دست به دست هم داده و کار کنیم؛ این روش را اگر در پیش بگیریم و آیین‌نامه و قانون را چارچوب عمل خود قرار دهیم و به قسمی که برای اجرای آیین‌نامه خورده‌ایم وفادار بمانیم می‌توانیم از همه ظرفیت‌ها استفاده کنیم؛ حتی نمایندگان اقلیت را که بیرون از فراکسیون اصولگرایان قرار دارند نباید از حقوق قانونی‌شان محروم کرد این کارها را با حفظ خط و مرزهای سیاسی می‌توان انجام داد.

تعامل با آقای لاریجانی در اداره مجلس نهم

فارس: اگر شما برای ریاست مجلس نهم رأی بیاورید یا نیاورید تأثیری در رفتار و روابط شما با آقای لاریجانی نخواهد داشت؟

حدادعادل: خیر؛ در مجلس هشتم نیز هر بار که آقای لاریجانی پیشنهادی برای مذاکره مطرح کرد یا دعوتی برای مشورت داشت بنده استقبال کردم و نظرم را گفتم و وی هم از محبت و احترام خودداری نکرد از این رو انتظار دارم این روش در مجلس نهم هم به هر کیفیت که آن مجلس اداره شود، ادامه یابد.

* کمیسیون ها طرح ها و لوایح را اولویت بندی کنند

فارس: برای برنامه‌ریزی در کمیسیون‌های تخصصی چه اقداماتی را انجام خواهید داد؟

حدادعادل: باید کاری کرد که کمیسیون‌ها به صورت روزمرگی و انفعالی کار نکنند و اینگونه نباشد که چند نماینده طرحی با عجله بنویسند و آن طبق آئین‌نامه در دستور کار قرار گیرد و پس از مدتی وقت کمیسیون و صحن را بگیرد و در آخر معلوم شود اولویت و پختگی لازم را نداشته از این رو این شیوه کار باعث هدر رفتن نیروی کار مجلس می‌شود.رؤسای کمیسیون‌ها و هیئت رئیسه مجلس باید با توجه به نیازهای کشور برنامه‌ای برای این دوره مجلس داشته باشند و هر کمیسیون مشخص کند که به چه مواردی باید اولویت دهد؛ دولت هم باید با تعامل به مجلس کمک کند چراکه بیش از 50 درصد وقت کمیسیون‌ها و مجلس صرف لوایحی می‌شود که از دولت به مجلس می‌آید.کمیسیون‌ها هم از حیث لوایحی که از دولت دریافت می‌کنند و هم از حیث طرح‌هایی که در درون مجلس به کمیسیون‌ها عرضه می‌شود برنامه داشته باشند وگرنه معلوم نمی‌‌شود که این مجلس مثلا در جهت تولید ملی از کجا به کجا حرکت کرده و این امر مستلزم یک نوع مدیریت در داخل مجلس و هماهنگی با دولت است.

* مسکن نمایندگان در تهران

فارس: یکی از دلایلی که کمک می‌کند مجلس کار آمد‌تر عمل کند وجود انگیزه در بین نمایندگان است برای ایجاد انگیزه به نمایندگان چه طرحی مد نظر دارید؟

حدادعادل: باید اسباب کار نمایندگی فراهم شود و از هر کاری که فراغت خاطر و آرامش را از نمایندگان سلب و وقت آنها را تلف کند، جلوگیری کرد؛ برای مثال یکی از نیازهای بدیهی نمایندگان در هر دوره مسکن در تهران است چراکه حداقل سه چهارم آنها از شهرستان‌ می‌آیند و باید زندگی شهرستان خود را حفظ کنند تا وقتی به حوزه انتخابیه‌شان سر می‌زنند در منزل خود اسکان داشته باشند همچنین باید منزلی هم در تهران داشته باشند.این منزل هم باید مطابق شأن نمایندگی باشد تا اگر از حوزه انتخابیه مهمانی سراغ آنها آمد امکان پذیرایی از او را داشته باشند؛ بنابراین یک واحد مسکونی که برای یک کارمند معمولی مناسب است برای نماینده مناسب نیست چون یک نماینده مراجعاتی به منزل خود دارد که یک کارمند ندارد از این رو همه این موارد باید در نظر گرفته شود و برای نمایندگان مسکنی فراهم شود. حال ممکن است این مسکن رهن یا اجاره شود در این موارد نباید بزرگ نمایی کرد بلکه باید نیازهای نمایندگان برطرف شود.نمایندگان هم مثل بسیاری از مسئولان کشور باید خودروی شخصی در اختیار داشته باشند وگرنه وقتی برای سرکشی به حوزه انتخابیه می‌روند یا در تهران هستند مشکل پیدا می‌کنند؛ همانگونه که مسئولان در رده مدیر کل، معاون وزیر و وزیر از دفتر، منشی و امکانات برخوردارند نمایندگان هم باید این امکانات را در اختیار داشته باشند.ما در مجلس هفتم در این مسیر حرکت کردیم بنده قصد داشتم ساختمانی نظیر ساختمان هفت طبقه‌ای که در جلوی مجلس است بسازم چراکه هر نماینده باید یک دفتر کار مستقل داشته باشد اما دولت بودجه این کار را تخصیص نداد.طرح دیگری که بنده در مجلس هفتم در نظر داشتم خانه سازی برای نمایندگان در زمین‌های اطراف بهارستان بود که زمین‌های بسیاری را خریداری و تملک کردیم؛ شاید خیلی‌ها اسکلت فلزی بزرگی را که از سال‌های قبل از انقلاب در کنار مجلس و برای بیمارستان طراحی شده بود به یاد داشته باشند؛ تصور می‌شد که آن اسکلت به درد ساختمان‌های مجلس بخورد اما متخصصان و مهندسان گفتند این اسکلت به دلیل فرسودگی باید برچیده شود. ما بر این اساس آن اسکلت را به مزایده گذاشته و فروختیم و زمین‌های دیگری را در اطراف آن خریداری کردیم درصدد بودیم کار ساختمان‌ را شروع کنیم که مجلس هشتم آغاز شد و خوشبختانه این روزها کار ساخت و ساز آغاز شده است؛ یکی از اقدامات بنده انتقال مجلس از مجلس قدیم به بهارستان بود و این انتقال در مجلس ششم  هم مخالفانی داشت و مجلس ششمی‌ها موفق به این کار نشدند.بنده مصمم شدم مجلس قدیم را به بهارستان بیاورم چراکه نمایندگان در آنجا راحت‌تر بودند، فضا بزرگ‌تر، امکانات به روزتر و اتاق‌ها بیشتر بود همچنین کتابخانه‌ مجلس در کنار آن قرار داشت؛ عده‌ای با این کار تحت عناوینی مثل ساده‌زیستی مخالفت می‌کردند اما بنده این مخالفت‌ها را وارد ندانستم و مجلس را به بهارستان آوردیم و به دلیل اینکه ساختمان جدید آزمایش نشده بود حداقل یک سال گرفتاری داشتیم تا معایب آن را در عمل شناخته و برطرف کنیم؛ بنده حتی از زیبا سازی مجلس هم غافل نبودم و هم در درون صحن مجلس کارهایی در آن دوره انجام شد و هم در بیرون ساختمان نورپردازی شکل گرفت.

*کارمندان باید از رفاه نسبی برخوردار باشند/با ریخت و پاش مخالفم

بنده معتقدم کارمندان مجلس نیز باید از رفاه نسبی برخوردار باشند؛ مقدمات این امکانات ورزشی و رفاهی که هم اکنون در اطراف مجلس است در دوره هفتم تأمین شد و بعدها به تدریج کامل‌تر شد؛ البته مخالف اسراف و ریخت و پاش هستم اما کارمندان و نمایندگان باید به حقوق قانونی خود برسند و این پرداخت و دریافت‌ها طبق نظامی صورت گیرد که آن نظام وجود دارد و تابع نظر یک شخص هم نیست؛ بنده در مجلس نهم نیز تحت همین روال عمل خواهم کرد.به عنوان نمونه از اقداماتی که برای رفاه کارمندان در مجلس هفتم صورت گرفت باید به توجهی که به بازنشستگان مجلس شد اشاره کنم؛ بازنشستگان مجلس فراموش شده بودند از این رو بنده کارمندان بازنشسته مجلس را همراه با خانواده‌هایشان بیش از یک مرحله به مشهد فرستاده و در هتل‌های مناسب اسکان پیدا کردند و خودم در مشهد به دیدن آنها رفتم؛ آنها از این اقدام بسیار خوشحال بودند و می‌گفتند این اولین بار است که کسی احوال ما بازنشستگان مجلس را می‌پرسد؛ از این رو معتقدم می‌توان هم رفاه کارمند را تأمین کرد و هم سخت گیری نکرد و هم می‌توان از ریخت و پاش جلوگیری کرد.در دوره مجلس هفتم آقای کامران نماینده اصفهان به بنده خبر داد غذایی که به کارمندان داده می‌شود با غذایی که نمایندگان می‌خورند تفاوت دارد و گاهی غذای کارمندان مناسب نیست؛ بنده یک روز سرزده به ناهار خوری کارمندان رفتم و از همان غذایی که کارمندان می‌خوردند خوردم و با آنها از حیث مکان غذاخوری و از حیث کیفیت غذا صحبت کردم و دستور دادم کیفیت غدای کارمندان را افزایش دهند. به عنوان یک نمونه دیگر، در ایامی مثل عید نوروز یا عید غدیر گاهی که ساعت 12 نیمه شب یا یک بامداد از مجلس به منزل می‌آمدم به تمام سربازان و پاسدارانی که سر پست و بیدار بودند و به تمام نیروهای کشیک در محل کارشان عیدی می‌دادم و به آنهایی هم که آن زمان سر پست نبوده و بعدا پست می‌دادند عیدی جداگانه‌ای دادم؛ اینها بعضی از مواردی است که در دوره مجلس هفتم با کارکنان داشتم اما سعی کردم از ریخت و پاش جلوگیری کنم.

* مجلس هفتم، مجلسی آرام و اخلاقی

فارس: در بین مجالس بعد از انقلاب یکی از بهترین مجالس، مجلس هفتم بود و مقام معظم رهبری هم در مقام مقایسه با مجالس مختلف از این مجلس تقدیر بسیار کردند و به طور مشخص از عملکردهای مختلف مجلس هفتم و از رئیس محلس که جنابعالی بودید تقدیر کردند؛ چه مواردی موجب شد عملکرد آن مجلس به تایید مقام معظم رهبری برسد؟ اگر خاطراتی از اداره مجلس در آن دوران دارید، بفرمایید؟

حداد عادل: مجلس هفتم شاید تنها دوره‌ای از این هشت مجلس بعد از انقلاب بود که در مدت 4 سال، در آن زد و خورد و کتک‌‌کاری در صحن مجلس صورت

موضوعات مرتبط: گفت وگو , ,